Türkiye’de 12,2 milyon yaşlılık aylığı alan emeklinin bir kısmı, ekonomik ihtiyaçlar veya aktif bir yaşam sürdürme arzusuyla çalışmaya devam ediyor. Ancak bu süreçte kritik bir soru ortaya çıkıyor: Emekli aylığını kestirip sigortalı çalışmak maaşı artırır mı? Dahası, sigortasız çalışmayı tercih eden emeklileri hangi riskler bekliyor?
EMEKLİ AYLIĞINI KESTİRİP ÇALIŞMAK: KAZANÇ MI, KAYIP MI?
Emekli aylığını kestirmeden 4/a (SSK) statüsünde çalışanlar için işveren, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödüyor. Bu prim, brüt maaşın %32’si oranında hesaplanıyor; %7,5’i çalışandan, %24,5’i işverenden kesiliyor. Ancak SGDP, emekli maaşına herhangi bir katkı sağlamıyor.
Öte yandan, aylığını kestirip sigortalı çalışanlar için durum farklı. Bu kişiler normal sigorta primine tabi oluyor ve çalışma süresi ile ödenen primler, yeniden emeklilik başvurusunda maaşlarını artırıyor. Örneğin, aylık 50.000 TL brüt maaşla 3 yıl çalışan bir emeklinin maaşı yaklaşık 3.000 TL artabilir, ancak bu süreçte 1.080.000 TL’lik emekli maaşından vazgeçer. Bu kaybı telafi etmesi 30 yıl sürebilir. Buna karşılık, 20.000 TL emekli maaşı alan ve 195.000 TL brüt maaşla 3 yıl çalışan biri, maaşını 11.700 TL artırabilir ve kaybını 5 yılda telafi edebilir. Genç emekliler için bu yöntem daha avantajlı olabilir, ancak karar vermeden önce detaylı hesaplama şart.
SİGORTASIZ ÇALIŞMANIN AĞIR BEDELİ
Bazı emekliler, “Sağlık güvencem var, SGDP bir fayda sağlamıyor” diyerek sigortasız çalışmayı tercih ediyor. Ancak bu, ciddi riskler barındırıyor. Sigortalı çalışmanın iki büyük avantajı var: Birincisi, iş kazası veya meslek hastalığı durumunda sürekli iş göremezlik geliri bağlanması. Örneğin, %10 veya daha fazla iş gücü kaybı yaşayan emekliye ek gelir sağlanıyor; yaşam kaybı durumunda ise eş ve çocuklara ölüm geliri bağlanıyor.
İkincisi, sigortalı çalışan emekliler, işten çıkarılmaları halinde ihbar ve kıdem tazminatı alabiliyor. Sigortasız çalışanlar ise bu haklardan yararlanmak için mahkemede sigortalı çalıştıklarını ispatlamak zorunda kalıyor, bu da uzun ve belirsiz bir süreç.