Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete’de yayımlanan İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik, mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olan ve üst üste iki yıl boyunca ekim yapılmayan tarım arazilerinin Bakanlık tarafından sezonluk olarak kiraya verileceğini duyurdu. Peki, bu düzenleme neler getiriyor ve tarla sahiplerini nasıl etkileyecek?
TESPİT SÜRECİ VE ARAZİ TESPİT KOMİSYONU
Yeni yönetmelik, işlenmeyen tarım arazilerinin tespit edilmesi ve kiralama süreçlerini düzenleyen kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Üst üste 2 yıl boyunca işlenmeyen tarım arazileri, Bakanlık tarafından tarımsal üretim amacı ile sezonluk olarak kiraya verilecek. Ancak bu süreç, arazinin mevcut vasfının korunması ve kiracı tarafından yalnızca tarımsal üretim için kullanılması şartına bağlı. Bu amaç ile her il ve ilçede Arazi Tespit Komisyonu kurulacak. Komisyon, il müdürlüğünde bir il müdür yardımcısı ya da şube müdürü, ilçe müdürlüğünde ise ilçe müdürü başkanlığında toplanacak ve toplamda 5 asil, 2 yedek üyeden meydana gelecek.
Komisyon, işlenmeyen arazileri tespit etmek için kadastro verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri ve diğer kamu kurumlarından elde edilen bilgilerden faydalanacak. Bunun yanında, yerinde yapılan arazi kontrolleri de tespit sürecinin önemli bir parçası olacak. Tespit süreci, her yıl 1 Eylül’den itibaren başlayacak ve bölgelere göre değişen hasat dönemleri dikkate alınarak en geç takip eden yılın 31 Ağustos’una kadar tamamlanacak. Ekonomik tarımsal üretim için uygun görülen parseller, ekonomik bütünlüğü sağlayan arazilerle birlikte kiralama listesine dahil edilecek. Ancak, dikili araziler ve örtü altı tarım alanları bu kapsamın dışında tutulacak. Eğer bir parselin yalnızca bir kısmı işlenmiyor ise bu kısım da kiralama kapsamına alınabilecek.
Kira bedeli, Arazi Tespit Komisyonu tarafından belirlenmiş olan rayiç bedelden düşük olmayacak. Kesinleşmiş olan kiralık arazi listeleri, il müdürlüğü internet sitesinde ve elektronik ortamda 7 gün süre ile ilan edilecek. Konu ile ilgilenenler, bu süre içinde Tarım Arazisi Kiralama Talep Formu’nu doldurarak başvurularını il müdürlüğüne ya da Tarım Arazileri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi üzerinden yapabilecek.
KİRALAMA SÜRECİ VE ÖNCELİKLER
Kiralama süreci, tarım arazilerinin bulunduğu yerleşim yerlerinde yaşayanlara öncelik tanıyarak adil bir şekilde yürütülecek. Yerleşim yerinde ikamet edenler, sivil toplum kuruluşları ve meslek odaları, kiralama için öncelikli gruplar olarak tespit edildi. Eğer bu gruplardan birden fazla başvuru olursa, en yüksek teklifi veren kişi ya da kuruluş araziyi kiralayacak. Öncelikli gruplardan başvuru olmaması durumunda ise diğer istekliler arasında en yüksek teklifi veren kiralamayı kazanacak. Kiralama işlemi, sözleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde arazi teslim tutanağı ile tamamlanacak.
Kiralanan araziler, Bakanlık tarafından tespit edilen kayıt sistemlerine işlenecek ve kiracılar, bu araziler için tarımsal desteklerden yararlanabilecek. Kira bedelleri, arazi sahiplerine doğrudan ödenecek. Ancak, arazi sahiplerine ulaşılamaması durumunda, kira bedelleri Bakanlık tarafından tespit edilen bir kamu bankasında araziye özel açılacak vadeli hesaplarda biriktirilecek ve nemalandırılacak. Mülkiyeti ihtilaflı arazilerde ise biriken kira gelirleri, ihtilaf çözüldüğünde hak sahiplerine payları oranında dağıtılacak.
Yönetmelik, kiracıların arazileri kira sözleşmesine ve yönetmelik kurallarına uygun kullanmasını zorunlu kılıyor. Aksi takdirde, kiracı bir sonraki yıl kiralama işlemlerine teklif veremeyecek. Bunun yanında, rayiç kira bedelinin belirlenmesinde, aynı yerleşim yerinde bulunan ve benzer özelliklere sahip en az üç kiralık tarım arazisi emsal alınacak. Akrabalar arası veya sosyal amaçlı kiralamalar gibi özel durumlar, piyasa koşullarını temsil etmediği için bu süreçte dikkate alınmayacak.