Eski araçlar hurdaya mı gidiyor? Yeni ELV Yasası kuralları ne getiriyor?

Gümrük Birliği anlaşması nedeniyle Türkiye’yi doğrudan etkileyecek bu yasa, sadece üreticileri ve ihracatçıları değil, trafikteki milyonlarca araç sahibini de ilgilendiriyor. AB’nin çevresel sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda hazırlanan düzenleme, araçların tasarımından hurdaya ayrılmasına kadar tüm yaşam döngüsünü yeniden şekillendirecek. Peki, bu düzenleme neler getiriyor?

ELV YASASI NEDİR?

Avrupa Komisyonu’nun 2023’te önerdiği ELV düzenlemesi, her yıl Avrupa’da yaklaşık 6,6 milyon aracın hurdaya ayrılması sürecinde çevreye zarar veren uygulamaları durdurmayı hedefliyor. AB verilerine göre, bu araçların en az 3,5 milyonu kayıt dışı yollarla elden çıkarılıyor, bu da çevre kirliliğine ve değerli materyallerin kaybına yol açıyor. Yeni yasa, araçların geri dönüşüm oranlarını artırmayı, kayıt dışı ihracatı engellemeyi ve tehlikeli maddelerin kullanımını sınırlamayı amaçlıyor. Türkiye, otomotiv ihracatının %70’ten fazlasını AB’ye yaptığı için bu kurallara uymak zorunda kalacak. Ancak bu, hem sektörel hem de bireysel düzeyde ciddi zorluklar yaratabilir.

DİJİTAL ARAÇ PASAPORTU ZORUNLULUĞU

ELV düzenlemesinin en dikkat çekici maddelerinden biri, her araç için “Dijital Araç Pasaportu” zorunluluğu. Bu sistem, AB genelinde merkezi bir veri tabanına bağlı olacak ve aracın tüm yaşam döngüsünü (malzeme bileşenleri, bakım geçmişi, hasar kayıtları ve hurda bilgileri) kaydedecek. Bu pasaport, ikinci el araç piyasasında şeffaflığı artırmayı ve hurda araçların tespitini kolaylaştırmayı hedefliyor. Ancak, Türkiye’deki mevcut araçların bu sisteme entegrasyonu, özellikle eski model araçlar için ciddi bir maliyet ve teknik zorluk yaratabilir.

TÜRKİYE’DE ÜRETİCİLER VE İHRACATÇILAR NE YAPACAK?

Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliği anlaşması, ELV düzenlemesinin etkilerini kaçınılmaz kılıyor. 2025 verilerine göre, Türkiye’nin otomotiv ihracatının %72’si AB ülkelerine yönelik. Bu nedenle, Türk otomotiv firmaları yeni kurallara uyum sağlamak için bir dizi yükümlülükle karşı karşıya:

Yeni araçların geri dönüşüm sertifikasına sahip olması gerekecek.
Kurşun, cıva, kadmiyum gibi tehlikeli maddelerin kullanımı sıkı denetim altına alınacak.
Dijital Araç Pasaportu sistemine entegrasyon zorunlu olacak.
Türkiye’deki hurda araç altyapısı ve mevzuatının AB standartlarına uyumlu hale getirilmesi gerekecek.

ARAÇ SAHİPLERİ İÇİN NE DEĞİŞECEK?

ELV düzenlemesi, sadece yeni araçları değil, mevcut araçları da dolaylı yollardan etkileyecek. Türkiye yollarında milyonlarca araç, özellikle eski model ve yüksek emisyonlu olanlar, hurda statüsüne düşme riskiyle karşı karşıya. Hangi araçlar risk altında?

Euro 3 ve altı emisyon standartlarına sahip eski araçlar
Geri dönüştürülebilirlik belgesi olmayan ithal araçlar
Tehlikeli madde içeren araçlar
Dijital pasaport sistemine entegre edilemeyen araçlar

Ayrıca, araç muayene süreçlerinde çevresel kriterlerin sıkılaşması, hurda teşvik programlarının yeniden gündeme gelmesi ve yedek parça tedarikinde sürdürülebilirlik zorunluluğunun artması bekleniyor. Bu durum, özellikle düşük gelirli araç sahiplerini ekonomik olarak zorlayabilir. AB’nin ELV düzenlemesi, 2026-2027 arasında kademeli olarak uygulanacak.